"Ad musicae patronos" - Latijnse dedicaties en inleidende teksten in motettenbundels van componisten uit de Nederlanden (ca. 1550 - ca. 1600)

Een muziekbundel uit de zestiende eeuw bevat doorgaans, naast de muziek zelf, één of meerdere inleidende teksten. Deze nemen voornamelijk d e vorm aan van een opdrachtsbrief, soms in combinatie met één of me erdere lofdichten op de gededicaceerde, de componist of de muziekkunst i n het algemeen. Hoewel hun literaire kwaliteiten zeer divers zijn, zijn deze teksten - waaraan tot op vandaag slechts weinig wetenschappelijke a andacht is besteed - een goudmijn voor musicologisch en Neolatijns onder zoek. In het kader van een interdisciplinair onderzoek naar preliminaire tekst en in motettenuitgaven, werd een doctoraal proefschrift gewijd aan de La tijnse parateksten in een specifiek corpus van muziekbundels. Dit corpus bestaat uit de Einzeldrucke van motetten (dit zijn compositi es op een Latijnse, en doorgaans ook religieuze, tekst) gecomponeerd doo r polyfonisten uit de Nederlanden uit de tweede helft van de zestiende e euw. De genoemde Latijnse preliminaire teksten waren slechts zeer gedeeltelij k beschikbaar in (vaak onbetrouwbare) transcripties en/of vertalingen en werden doorgaans enkel door musicologen als biografisch bronmateriaal g ebruikt voor de studie van een specifieke componist. Het leeuwendeel van het doctoraal proefschrift bestaat dan ook uit een k ritische editie van alle Latijnse parateksten in het volledige corpus (c a. 140 dedicatiebrieven en ca. 70 drempeldichten), vergezeld van een Ned erlandse vertaling en een historisch (bv. toelichting bij vermelde eigen namen) en literair (bv. het aanwijzen van topische elementen en hun oors prong) commentaar. Het proefschrift biedt bij wijze van inleiding op de analyse van het vol ledige corpus het theoretische kader voor paratekstueel onderzoek en een beknopte geschiedenis van het fenomeen dedicatie door de eeuwen heen. D aarna wordt de aanwezigheid en aard van de parateksten in het corpus ter discussie in kaart gebracht en wordt nader ingegaan op de vorm van de L atijnse opdrachtsbrief in de bestudeerde verzameling publicaties. Tot sl ot wordt stilgestaan bij een specifiek topisch element in parateksten bi j muziekbundels, namelijk de lofprijzing van de muziekkunst. De verdienste van het proefschrift ligt vooreerst in het beschikbaar mak en van een belangrijk corpus teksten voor verder musicologisch en Neolat ijns onderzoek. Ten tweede levert het proefschrift een belangrijke bijdrage aan het onde rzoek naar het statuut van parateksten in de vroeg-moderne periode. De s ynthese van de ontwikkelingsgeschiedenis van opdrachten en de historisch -literaire analyse van het specifieke corpus, verschaffen een nieuw inzi cht in de manier waarop zestiende-eeuwse publicaties aan een specifieke gededicaceerde en aan het algemene publiek werden gepresenteerd en zijn een belangrijke stap in de studie van de dedicatie als een apart genre.DEEL I: Inleiding Afkortingen Hoofdstuk I: Paratekst en dedicatie I.1 Statuut en functie van parateksten I.2 Beknopte geschiedenis van de dedicatie Hoofdstuk II: Literaire parateksten in motettenbundels van componisten uit de Nederanden II.1 Beschrijving van het corpus II.2 Aanwezigheid van liminaria in het corpus II.3 Taal van de liminaria II.4 De problematiek van herdrukken II.5 Latijnse liminaria II.6 Auteurs van de Latijnse liminaria II.7 Ontvangers van de Latijnse dedicaties Hoofdstuk III: Latijnse dedicatiebrieven in motettenbundels uit de tweede helft van de zestiende eeuw III.1 Dedicatie in de zestiende eeuw III.1.1 De keuze voor een gededicaceerde III.1.2 De dedicatiebrief als humanistenbrief III.2 Topiek van de Latijnse dedicatiebrief Hoofdstuk IV: Lof van de muziek in Latijnse liminaria bij motetten-bundels uit de tweede helft van de zestiende eeuw IV.1 Vormen van laus musices IV.2 Elementen van de lof van de muziek IV.3 Specifiek gebruik van elementen van de lof van de muziek Besluit Bibliografie DEEL II: Arnoldus Flander Aegidius Bassengius Jean de Castro Johannes de Cleve Adrianus Petit Coclico Séverin Cornet Michael Desbuissons Jacobus Flori François Gallet Homerus Herpol Christiaan Hollander Balduin Hoyoul Jacobus de Kerle Ferdinand Lassus Orlandus Lassus Johannes Le Febure Mattheus Le Maistre Charles Luython Giovanni de Macque Pierre de Manchicourt Martin Peu d'Argent Jean Matelart Herman Matthias Werrecore Piat Maulgred Rinaldo del Mel Rogier Michael Philippus de Monte Andreas Pevernage Jacob Regnart Philippe Rogier Franciscus Sales Lambert de Sayve Matthias de Sayve Joannes Tollius Alexander Utendal Jacobus Vaet Ivo de Vento Giaches de Wert Index nominum selectorum DEEL III: Arnoldus Flander Aegidius Bassengius Jean de Castro Johannes de Cleve Adrianus Petit Coclico Séverin Cornet Michael Desbuissons Jacobus Flori François Gallet Homerus Herpol Christiaan Hollander Balduin Hoyoul Jacobus de Kerle Ferdinand Lassus Orlandus Lassus Johannes Le Febure Mattheus Le Maistre Charles Luython Giovanni de Macque Pierre de Manchicourt Martin Peu d'Argent Jean Matelart Herman Matthias Werrecore Piat Maulgred Rinaldo del Mel Rogier Michael Philippus de Monte Andreas Pevernage Jacob Regnart Philippe Rogier Franciscus Sales Lambert de Sayve Matthias de Sayve Joannes Tollius Alexander Utendal Jacobus Vaet Ivo de Vento Giaches de Wert DEEL IV: Appendix 1: Corpuslijst Appendix 2: Latijnse preliminaire teksten in het corpus Appendix 3: Betrokken personenstatus: publishe